Ο κοσμήτορας της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Μιχάλης Σπουρδαλάκης
Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από όταν ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας είχε παρουσιάσει τις προτάσεις της κυβέρνησης για τη συνταγματική αναθεώρηση, κάνοντας μάλιστα συχνά λόγο για μια «νέα μεταπολίτευση»:
«Από εδώ, από τη Βουλή των Ελλήνων, τον ναό της δημοκρατίας, σας καλώ όλες και όλους, όλες τις πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις του τόπου και πρώτα απ’ όλα τους ίδιους τους πολίτες, τον ίδιο τον λαό, σε έναν ευρύ, ανοικτό και γόνιμο διάλογο για ένα νέο Σύνταγμα που θα σηματοδοτήσει τη νέα μεταπολίτευση», είχε δηλώσει, απευθύνοντας ανοιχτή πρόσκληση προς τους πολίτες.
Και ενώ η συνταγματική αναθεώρηση τέθηκε στο προσκήνιο, στην ίδια θέση έθεσε ο πρωθυπουργός και τη διαδικασία πραγμάτωσής της.
«Οση σημασία έχει το περιεχόμενο της συνταγματικής αναθεώρησης άλλη τόση, ίσως και περισσότερη, έχει ο τρόπος που θα φτάσουμε σε αυτήν», είχε πει συγκεκριμένα.
Το ενδιαφέρον αυτής της διαδικασίας είναι πως για πρώτη φορά στην Ελλάδα θα ανοίξει άμεσος διάλογος με την κοινωνία, σε όλα τα επίπεδα και ανοιχτός σε κάθε πολίτη, συλλογικότητα και κοινωνική ομάδα.
Οι πρώτες συνεδριάσεις
Ακριβώς πάνω σε αυτή τη λογική, συγκροτήθηκε η Επιτροπή Διαλόγου για τη Συνταγματική Αναθεώρηση, με πρόεδρο τον κοσμήτορα της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Μιχάλη Σπουρδαλάκη, και μέλη από τον ακαδημαϊκό χώρο, τον επιχειρηματικό, καθώς και από την Τοπική Αυτοδιοίκηση (πίνακας).
Η επιτροπή απέκτησε νομική υπόσταση πριν από έναν μήνα (μέσω σχετικού ΦΕΚ) και ήδη έχει συνεδριάσει τρεις φορές: στην πρώτη ήταν παρών και ο πρωθυπουργός και από κει και πέρα, συντονίζει αυτόνομα τις ενέργειές της, σύμφωνα, βέβαια, με το αρχικό πλαίσιο και τους άξονες που έχουν τεθεί από την ίδια την κυβέρνηση (πίνακας).
Συνομιλήσαμε διεξοδικά με τον πρόεδρο της επιτροπής, κ. Σπουρδαλάκη, ο οποίος περιέγραψε λεπτομερώς τα βήματα της διαδικασίας που θα ακολουθηθεί:
«Πρόκειται για μια εντελώς πρωτόγνωρη διαδικασία και ταυτόχρονα εξαιρετικά σημαντική, καθώς θέτει τον ίδιο τον λαό, τον ίδιο τον πολίτη, ως υποκείμενο της δημοκρατίας και τον λόγο αυτού σε πρώτο πλάνο.
Κατ’ αρχήν, να διευκρινίσουμε πως η αναθεωρητική διαδικασία, σύμφωνα με το 110 του Συντάγματος, ξεκινάει από την πρωτοβουλία 50 βουλευτών. Αυτό δεν έχει γίνει ακόμη.
Βρισκόμαστε στην προ-αναθεωρητική διαδικασία, που αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί μέχρι το καλοκαίρι. Οταν παραδώσουμε τα αποτελέσματα αυτής, η δική μας δουλειά τελειώνει και ξεκινάει η πρώτη φάση της αναθεώρησης: 50 τουλάχιστον βουλευτές παίρνουν την πρωτοβουλία και ζητούν να ξεκινήσει η διαδικασία της αναθεώρησης του Συντάγματος.
Εν συνεχεία, καθορίζεται τι είναι αναθεωρητέο και η συζήτηση ξεκινάει στην επόμενη Βουλή, αφού δηλαδή έχουν μεσολαβήσει εκλογές. Η νέα αυτή Βουλή ορίζει και την ακριβή ατζέντα της αναθεώρησης».
Ο ρόλος της επιτροπής
«Αρχικά έχουν δημιουργηθεί οι βασικοί άξονες που περίπου αγκαλιάζουν όλο το Σύνταγμα, πλην προφανώς του σκληρού πυρήνα του Συντάγματος, το οποίο δεν είναι προφανώς αναθεωρητέο. Πάνω σε αυτούς καλείται η επιτροπή να ανοίξει και να οργανώσει έναν δημόσιο διάλογο, σε σύντομο χρονικό διάστημα» εξηγεί ο κ. Σπουρδαλάκης.
«Πώς θα γίνει αυτό: θα δημιουργηθεί ένας ιστότοπος στον οποίο θα συγκεντρωθεί όλο το σχετικό υλικό. Εκεί θα υπάρχουν τα πάντα, ανοιχτά προς όλους.
Εν τω μεταξύ, οργανώνεται η πλατφόρμα ηλεκτρονικού διαλόγου, προκειμένου μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου να ξεκινήσει η α’ φάση της διαβούλευσης.
Στην πρώτη φάση, θα έχουμε συναντήσεις ως επιτροπή, με βάση τους έξι αρχικούς άξονες, με επιστημονικούς και κοινωνικούς φορείς, διά ζώσης.
Αρχικά με ενώσεις συνταγματολόγων και τους σχετικούς νομικούς, με κοινωνιολόγους και πολιτικούς επιστήμονες και αμέσως μετά με άλλους φορείς, εθνικής αλλά και τοπικής εμβέλειας.
Το λέω γιατί θέλουμε να μιλήσουμε με συλλογικότητες που δεν έχουν κατ’ ανάγκην την τυπική θεσμική αναγνώριση. Διότι αν θέλεις να πιάσεις τον παλμό της κοινωνίας στο μέλλον, πρέπει να καταλάβεις τι συμβαίνει στο παρόν.
Υπάρχουν, π.χ., εκατοντάδες οργανώσεις για την κοινωνική οικονομία που, ακριβώς επειδή κινούνται σε πειραματικό κοινωνικό επίπεδο, έχουν να προσφέρουν πολλές ιδέες. Κανένας δεν αποκλείεται από αυτή τη διαδικασία.
Εμείς ακούμε: είμαστε το μεγάλο αυτί που προσπαθεί να συνθέσει απόψεις της κοινωνίας στους άξονες που συζητάμε ή ενδεχομένως και άλλους.
Αμέσως μετά θα κάνουμε 13 διήμερα συναντήσεων στις πρωτεύουσες των περιφερειών, από τέλη Μαρτίου, όπου θα συνομιλήσουμε με περιφερειακούς φορείς, αλλά και με όσους ανεξαιρέτως θέλουν να συμμετάσχουν σε αυτόν τον διάλογο (κοινωνικές συλλογικότητες, επιστημονικές ομάδες, πανεπιστήμια κ.λπ.).
Κατόπιν, θα περάσουμε στη β’ φάση της ηλεκτρονικής διαβούλευσης, με διάρκεια έως τέλη Ιουνίου. Αυτό θα μας δώσει τη δυνατότητα να έχουμε μια πρώτη έκθεση στα μέσα Ιουλίου και την πλήρη έκθεση τον Σεπτέμβριο».
Για την ηλεκτρονική διαβούλευση
«Η συμμετοχή θα είναι οργανωμένη, ανοιχτή, ελεύθερη, αλλά όχι άναρχη. Θα γίνεται με ελευθερία αλλά και υπευθυνότητα.
Εχουμε επιλέξει ως επιτροπή έναν σχετικά υψηλό βαθμό διαπίστευσης των πολιτών που θα συμμετάσχουν ώστε να αποφύγουμε συμπεριφορές στιλ “τρολ” ή επιθέσεις υπονόμευσης της σοβαρότητας και της ασφάλειας του συστήματος.
Στην κατεύθυνση αυτή πολύτιμη είναι η συνεργασία της Γενικής Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων και της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης, που θα φέρουν την ευθύνη για την ηλεκτρονική πλατφόρμα.
Η δική μας άποψη είναι πως η διαπίστευση πρέπει να είναι τέτοια που να διατηρήσει τη σοβαρότητα του εγχειρήματος. Με βάση αυτό, προς το παρόν σκεφτόμαστε πως θα μπορούν να συμμετάσχουν όλοι οι Ελληνες πολίτες που έχουν ΑΦΜ.
Αυτό σημαίνει πως δεν υπάρχει περίπτωση συμμετοχής ατόμου με κατασκευασμένα στοιχεία.
Δεν είναι υποχρεωτικό να μας δίνει κάποιος το όνομά του αν δεν θέλει. Αλλά πρέπει μέσω του ΑΦΜ να μπορούμε να πιστοποιήσουμε πως αυτός που γράφει είναι: Ελληνας πολίτης ή νομικό πρόσωπο που επιθυμεί ή που αισθάνεται την υποχρέωση συμμετοχής σε αυτή τη διαδικασία.
Τώρα αν κάποιος πολίτης δεν επιθυμεί ή δεν δύναται να συμμετάσχει στην ηλεκτρονική διαβούλευση με τους παραπάνω όρους, θα μπορεί πάντα να στείλει τις απόψεις του στην ηλεκτρονική διεύθυνση της επιτροπής, που θα κοινοποιηθεί πολύ σύντομα (π.χ. η τάξη ενός σχολείου ή μια ομάδα γυναικών προσφύγων κ.ά., που δεν έχουν ΑΦΜ).
Ολες οι προτάσεις θα ληφθούν υπόψη. Αναφορικά με τα ερωτηματολόγια, οι συμμετέχοντες έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν σε ποιες θεματικές και σε ποια ερωτήματα επιθυμούν να απαντήσουν.
Απλά, το εγχείρημα είναι εξαιρετικά σοβαρό και χρειάζεται πολύ καλή και σωστή οργάνωση αλλά και προστασία».
Συμπερασματικά
«Το υλικό αυτό θα βοηθήσει τους ειδικούς που θα συνδράμουν με τη σειρά τους το Κοινοβούλιο στην αναθεωρητική διαδικασία που ήδη έχει εξαγγελθεί.
Αποστολή της επιτροπής αυτής είναι να συλλέξει τις απόψεις του ίδιου του λαού ως υποκειμένου της δημοκρατίας (και επιμένω σ’ αυτόν τον χαρακτηρισμό, που υπάρχει και στο Σύνταγμα), μέσω αυτής της διαδικασίας που περιγράψαμε.
Με σοβαρότητα, συστηματικότητα, πλουραλισμό και ελευθερία. Μακριά από λογικές δημοψηφισματικού χαρακτήρα – πρόκειται για κατάθεση απόψεων και όχι “είσαι υπέρ του ενός ή του άλλου”.
Είναι κάτι που γίνεται για πρώτη φορά και αποτελεί πρωτοβουλία του πρωθυπουργού. Ουσιαστικά, αποτελεί μια πρόσκληση στην κατεύθυνση διεύρυνσης της δημοκρατίας και της συμμετοχής των πολιτών στα κοινά.
Ωστόσο το εγχείρημά μας απαιτεί πολύ μεγάλη προσοχή, ακριβώς γιατί αυτή η ποιοτική, ουσιαστική και διαδικαστική διεύρυνση της δημοκρατίας μπορεί εύκολα, με την παντοκρατορία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αλλά και των μίντια εν γένει, να εξοκείλει.
Γι’ αυτό και εμείς είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στο πώς και με ποιον τρόπο συστηματικά θα ενημερώνεται η κοινή γνώμη, ώστε να μπορέσει να συμμετάσχει στον διάλογο. Βιασύνες και προχειρότητες δεν νοούνται».
Επί προσωπικού
«Αποδέχθηκα τη θέση του προέδρου της επιτροπής, καθώς πιστεύω βαθιά στη σημασία της διαδικασίας αυτής. Τόσο εγώ όσο και τα μέλη της επιτροπής αποδεχόμαστε την ευθύνη, καθώς και τη βέβαιη κριτική.
Ελπίζουμε στο τέλος αυτής της διαδρομής να προκύψει ένα κεκτημένο διαλόγου που να αξιοποιηθεί στην αναθεωρητική διαδικασία. Αυτή θα είναι η ανταμοιβή μας.
Δεν αμειβόμαστε για τον χρόνο και το έργο που προσφέρουμε γιατί πιστεύουμε στη σημασία της δημοκρατικής συμμετοχής. Και εγώ γι’ αυτό είμαι εδώ. Γιατί το πιστεύω βαθιά.
Είναι σημαντικό να αναδειχθεί ο λαός, ως υποκείμενο της δημοκρατίας, μέσω μιας διαδικασίας που τον ενδιαφέρει και τον επηρεάζει άμεσα, όπως είναι αυτή της αναθεώρησης του Συντάγματος».
Συντάκτης: Νόρα Ράλλη
Πηγή: www.efsyn.gr
