Την Κυριακή 4 Δεκεμβρίου 2016 οι Ιταλοί πολίτες καλούνται να αποφασίσουν εάν εγκρίνουν την πρόταση της κυβέρνησης Ρέντσι περί ριζικής αναθεώρησης του Συντάγματος, η οποία εισήχθη στην Γερουσία στις 8-4-2014, αλλά δεν έλαβε την απαιτούμενη πλειοψηφία 2/3 στις δύο βουλές, ήτοι την Γερουσία και την Βουλή .
Σύμφωνα με το άρ. 138 του ιταλικού Συντάγματος « οι νόμοι αναθεωρήσεως του Συντάγματος και άλλοι συνταγματικοί νόμοι ψηφίζονται από κάθε βουλή σε δύο διαδοχικές συνεδριάσεις που απέχουν μεταξύ τους τουλάχιστον τρεις μήνες και με απόλυτη πλειοψηφία των μελών κάθε βουλής, κατά την δεύτερη ψηφοφορία.
Οι ίδιοι νόμοι υποβάλλονται σε λαϊκό δημοψήφισμα όταν, μέσα σε τρεις μήνες από την δημοσίευσή τους το ζητήσει το 1/5 των μελών της μίας από τις βουλές ή 500.000 εκλογείς ή 5 Συμβούλια Περιοχών. Ο νόμος που υποβλήθηκε σε δημοψήφισμα δεν εκδίδεται εάν δεν εγκριθεί από την πλειοψηφία των εγκύρων ψηφοδελτίων.
Δεν διενεργείται δημοψήφισμα εάν ο νόμος έχει ψηφιστεί, στην δεύτερη συζήτηση από κάθε βουλή με πλειοψηφία των 2/3 των μελών της.»
Η πρόταση αναθεώρησης του Συντάγματος περιλαμβάνει ευρείες μεταρρυθμίσεις στους τομείς της Γερουσίας, ήτοι του ενός εκ των δύο νομοθετικών σωμάτων της χώρας, της κατανομής των αρμοδιοτήτων μεταξύ κεντρικού Κράτους και Περιοχών (Περιφερειών) αλλά και άλλες , μεταξύ των οποίων και οι μορφές άμεσης συμμετοχής των πολιτών μέσω δημοψηφισμάτων και κατάθεσης προτάσεων νόμου στην Βουλή.
Όσον αφορά την Γερουσία, η πρόταση επιχειρεί να περιορίσει, τόσο τον αριθμό των μελών και τον τρόπο εκλογής της Γερουσίας, όσο και τις αρμοδιότητές της. Συγκεκριμένα, αντί του αριθμού των 315 μελών οι οποίοι μέχρι σήμερα εκλέγονται με βάση τις Περιοχές, το σχέδιο αναθεώρησης περιλαμβάνει 100 γερουσιαστές, οι οποίοι μάλιστα δεν θα εκλέγονται από τους πολίτες (ούτε θα λαμβάνουν αμοιβή), αλλά θα επιλέγονται, οι 95 από τα Συμβούλια των Περιοχών και οι 5 από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Εξάλλου, όσον αφορά τις αρμοδιότητες της Γερουσίας, το σχέδιο αναθεώρησης επιχειρεί να καταργήσει το ισχύον σύστημα σύμφωνα με το οποίο για την θέσπιση κάθε νόμου απαιτείται η συμφωνία Βουλής και Γερουσίας, περιορίζοντας τις νομοθετικές εξουσίες της Γερουσίας μόνο για νόμους που αφορούν την διοικητική υποδιαίρεση της χώρας σε Περιφέρειες, την συμμετοχή της Ιταλίας στην Ε.Ε., ζητήματα μειονοτήτων και δημοψηφίσματα ή άλλους θεσμούς άμεσης συμμετοχής των πολιτών . Επίσης, σύμφωνα με την πρόταση δεν θα απαιτείται πλέον η κυβέρνηση να έχει την εμπιστοσύνη της Γερουσίας , αλλά μόνο της Βουλής.
Όσον αφορά την σχέση κεντρικού κράτους και Περιοχών, σύμφωνα με το σχέδιο προτείνεται μεταξύ άλλων το κεντρικό κράτος να επεμβαίνει στην τοπική νομοθεσία προκειμένου να προστατεύσει την δικαιϊκή ή οικονομική ενότητα της Ιταλίας, ή να προστατεύσει το εθνικό συμφέρον.
Σε ό,τι αφορά τις προτάσεις που αναφέρονται στα δημοψηφίσματα και άλλες μορφές άμεσης συμμετοχής των πολιτών, το σχέδιο προβλέπει την διενέργεια δημοψηφίσματος με συλλογή υπογραφών των πολιτών για κατάργηση νόμου εάν το ζητήσουν 800.000 πολίτες , αντί 500.000 που προβλέπει το ισχύον Σύνταγμα, ενώ αναλόγως επιχειρεί να περιορίσει και το δικαίωμα των πολιτών να προτείνουν νόμους στην βουλή, προτείνοντας το δικαίωμα αυτό να ασκείται με την συλλογή 150.000 υπογραφών αντί 50.000 σύμφωνα με το ισχύον Σύνταγμα, με πρόβλεψη ωστόσο ότι η βουλή υποχρεούται να συζητήσει την εν λόγω πρόταση νόμου.
Το συνταγματικό δημοψήφισμα της 4ης Δεκεμβρίου 2016 δεν είναι το μοναδικό στην Ιταλία. Είχε προηγηθεί το δημοψήφισμα του 2001, δια του οποίου οι πολίτες ενέκριναν με ποσοστό 64,2 % την πρόταση που προέβλεπε περισσότερες αρμοδιότητες στις Περιοχές σε θέματα γεωργίας, παιδείας, υγείας και φορολογίας και το δημοψήφισμα του 2006, δια του οποίου απορρίφθηκε με ποσοστό 61,3% η πρόταση της κυβέρνησης Μπερλουσκόνι που προέβλεπε περισσότερες εξουσίες στον πρωθυπουργό, διευθετούσε τις αρμοδιότητες βουλής και Γερουσίας και απένειμε περισσότερες αρμοδιότητες στις περιοχές μεταξύ άλλων και σε ζητήματα δημοσίας τάξεως.
Η Ιταλία δεν είναι η μοναδική χώρα στην οποία προβλέπεται συνταγματικό δημοψήφισμα. Ανάλογες διαδικασίες προβλέπονται στα Συντάγματα της Ελβετίας, της Γαλλίας της Δανίας, της Πολωνίας, του Λουξεμβούργου και άλλων ευρωπαϊκών κρατών.
Στην Ελλάδα το άρ. 110 αναθέτει την αναθεώρηση του Συντάγματος στην αποκλειστική αρμοδιότητα της Βουλής, το δε πολιτικό σύστημα κάνει πως δεν καταλαβαίνει τι συμβαίνει γύρω μας και επιχειρεί να κρατά αποκλεισμένους τους πολίτες από την θέσπιση του Συντάγματος της χώρας.
Άρθρο του Χρήστου Λυντέρη, Δικηγόρου – Διδάκτορος Νομικής
Πηγή: neosyntagma.net
Διαβάστε επίσης την Ανοιχτή Επιστολή του «ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ ΑΜΕΣΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ» προς τους Ιταλούς πολίτες για το Δημοψήφισμα του Δεκεμβρίου 2016 ΕΔΩ